Oddech w mowie

źródło zdjęcia: Pixabay

Mowa i oddech są ze sobą bardzo ściśle powiązane. Oddychanie jest czynnością tak bardzo naturalną, że na ogół w życiu codziennym nie zwracamy na nią większej uwagi. Według prof. Pluty-Wojciechowskiej:

Podstawowym celem oddychania  jest dostarczenie do organizmu niezbędnego do życia powietrza.

Prawidłowe oddychanie polega na pobieraniu powietrza przez nos. Dzięki temu powietrze jest ogrzane, nawilżone oraz oczyszczone. Taki sposób oddychania sprzyja pionizacji języka.

Wyróżniamy oddech statyczny- wtedy kiedy nie mówimy-w tym przypadku powinniśmy oddychać nosem oraz oddech dynamiczny- wykorzystywany w trakcie mówienia- tu oddech może być realizowany przez usta lub przez usta i nos.

Typy oddychania:

• szczytowy zwany obojczykowo-żebrowym- podczas wdechu następuje uniesienie ramion. Poszerzają się górne obszary klatki piersiowej. To oddech płytki. Niewiele powietrza przedostaje się do płuc.
• piersiowy zwany też żebrowym- w którym przeważają mięśnie dolnożebrowe
• brzuszny zwany również przeponowym- podczas wdechu następuje wypchnięcie brzucha do przodu, w oddechu tym biorą udział dolne partie płuc
• żebrowo-brzuszny zwany całościowym. Tu wykorzystywane są optymalnie możliwości oddechowe organizmu. W czasie wdechu klatka piersiowa  rozszerza się równomiernie i wykorzystywana jest cała pojemność płuc. To najkorzystniejszy sposób oddychania w prawidłowej emisji głosu.

Przyczyny nieprawidłowego oddychania: Do powstania oraz utrwalenia się oddychania torem ustnym dochodzi najczęściej już we wczesnym dzieciństwie. Przedłużające się infekcje kataralne, alergie, które powodują zatkanie nosa  oraz nawykowo utrzymujące się otwarcie ust i oddychanie torem ustnym. Obniżone napięcie mięśniowe warg, języka, żuchwy, długotrwałe  karmienie dzieci pow.18-miesiąca butelką, zbyt wolne rozszerzanie diety dziecka, ssanie smoczka, palców.

Konsekwencje nieprawidłowego oddychania: Ciągłe rozchylenie ust sprawia, że wargi i policzki stają się wiotkie, słabo napięte, płytki oddech powoduje gorsze dotlenienie mózgu i słabszą koncentrację, klatka piersiowa na skutek ciągłego, płytkiego oddychania nie rozwija się prawidłowo i robi się płaska, pojawiają się wady zgryzu gdyż oddychanie torem ustnym sprzyja płaskiemu ułożeniu języka na dnie jamy ustnej. Język leżący na dole napiera na dolne zęby, wypychając je. Taki typ oddychania powoduje problem z pionizacją języka a co się z tym wiąże pojawia się międzyzębowość, powstają trudności artykulacyjne gdyż wiele głosek w języku polskim wymaga szerokiego ułożenia języka na podniebieniu.

Cel ćwiczeń oddechowych:

• nauka oddechu pełnego, całościowego
• zwiększenie pojemności płuc
• wydłużenie fazy wydechowej
• utrzymanie płuc w dobrej kondycji

Stosując ćwiczenia oddechowe należy pamiętać o tym aby wykonywać je w przewietrzonym pomieszczeniu, nie bezpośrednio  po posiłku i co bardzo istotne starać się rozluźnić i odprężyć.

Bibliografia:

 D .Pluta-Wojciechowska, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji, Bytom 2015

B. Tarasiewicz, Mówię i śpiewam świadomie. Podręcznik do nauki emisji głosu, Kraków 2014