Etapy rozwoju mowy dziecka
Zanim mały człowiek, z nieskrywaną radością zacznie zasypywać nas tysiącem słów, musi upłynąć trochę czasu. Bo mowa to czynność złożona, rozwija się etapami i wiele czynników ma wpływ na jej kształtowanie się. Według Swietłany Masgutowej :
To proces, który realizowany jest poprzez sprawne funkcjonowanie struktur mózgowych.
źródło zdjęcia: materiały własne
Każda półkula mózgowa pełni inne funkcje. Półkula lewa zarządza prawą stroną ciała a półkula prawa -lewą. Lewa półkula odpowiada za mowę. Mózg podzielony jest na płaty.
 |
źródło zdjęcia :http://www.blog.toker.com.pl/mowisz-ty-mowie-ja-czyli-jakporozumiewa-sie-czlowiek/ |
Płat czołowy - tu znajduje się tzw. ośrodek ruchowy Broki ,odpowiadający za funkcje związane z ruchem i mową czynną. Dzięki niemu potrafimy wypowiadać słowa, zdania ,tworzyć sensowne wypowiedzi.
Płat skroniowy- tu znajduje się tzw. ośrodek Wernickego, który odpowiada za odbiór dźwięków, prozodię mowy. Dzięki niemu rozumiemy to co się do nas mówi.
Płat ciemieniowy -odpowiada głównie za orientację przestrzenną .
Płat potyliczny -odpowiedzialny za wrażenia wzrokowe.
Rozwój mowy dziecka jest powiązany z rozwojem ruchowym. Jeśli w poszczególnych okresach występują opóźnienia - nie powinny przekraczać one sześciu miesięcy.
W rozwoju mowy wyróżniamy w/g L. Kaczmarka cztery główne okresy:
- okres melodii -trwa od momentu narodzin do ok. pierwszych urodzin
Gdy dziecko pojawia się na świecie- płaczem i krzykiem komunikuje się z otoczeniem. W ten właśnie sposób oznajmia, że jest głodne, zmęczone, zziębnięte czy niezadowolone. W 2-3 miesiącu życia zaczyna się głużenie czyli wydawanie gardłowych, tylnojęzykowych dźwięków (głużą również dzieci głuche)
Ok.6 miesiąca życia dziecko zaczyna gaworzyć -powtarzać zasłyszane z otoczenia dźwięki, które tak bardzo cieszą rodzinę; ba-ba, da-da, ta-ta, ma-ma
Pod koniec 1 roku życia te sylaby zaczynają być łączone w wyrazy typu mama, tata
Pojawiają się onomatopeje :miau, bam, dam,
- okres wyrazu- trwa od 1-2 r.ż.
Dziecko zaczyna chodzić. To bardzo intensywny czas w życiu malucha, bo w raz z eksploracją otoczenia wzrasta powoli zasób słownictwa. Wraz z poznawaniem nowych przedmiotów z otoczenia ,dziecko próbuje je również nazywać.
- okres zdania -twa od 2-3r.ż.
W tym czasie dziecko zaczyna powoli łączyć poznane wyrazy w proste zdania początkowo dwuwyrazowe : mama da, lala śpi (jaja pi) Dla dwulatka tam gdzie jest l-wymawia j .
- okres swoistej mowy dziecięcej -trwa od 3 -7r.ż.
W tym okresie następuje wręcz rozkwit mowy.
Trzylatek -wymawia samogłoski ustne oraz samogłoski : p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź, j. Głoski k, g mogą być jeszcze zastępowane na t, d .
Czterolatek-może mieć jeszcze problem z samogłoskami nosowymi, pojawiają się już prawidłowo realizowane głoski ; s, z, c, dz. Zadaje dużo pytań, wypowiada zdania kilkuwyrazowe. Często stosuje neologizmy. Powinien już wymawiać k, g. Głoskę r zamienia na l
Pięciolatek-pojawiają się prawidłowe realizacje ;sz, ż, cz, dż. Głoska r jeszcze może być realizowana jako l
Sześciolatek-powinien już prawidłowo wymawiać wszystkie głoski, łącznie z najtrudniejszą r .
Bibliografia:
S. Masgutowa, A. Regner Rozwój mowy dziecka w świetle integracji sensomotorycznej, Wydawnictwo Continuo, Wrocław 2009
I. Styczek, Logopedia
L. Kaczmarek Nasze dziecko uczy się mowy, Wydawnictwo Lubelskie 1966
